Hành Hương Hoa Hạ - Phần 2 (Hà Nam TT2)

PHỦ KHAI PHONG

Buổi chiều, đoàn được đưa đi tham quan phủ Khai Phong. Nơi đây nổi tiếng không phải chỉ vì thành xưa miếu cổ, cung kiều dạ nguyệt in trên mặt nước hồ thu, mà vì có Bao Thanh Thiên. Nhưng phải nói phố cổ Khai Phong đẹp quá, nhất là Vương gia trang soi mình trên hồ Thiên Bá Vương Phủ. Thật ra, kiến trúc cổ của Trung Quốc cần được bảo lưu, bởi vì nó rất có mỹ thuật, có hồn và có cả nền văn minh cổ đại trong đó nữa.

Toàn bộ quần thể điện đài trong phủ đều được làm bằng gỗ quý hiếm. Cả bức tượng Bao Công cao lớn tôn trí tại Thanh Tâm Lâu cũng được tạc từ gỗ. Khu vực rất rộng, phối trí cân xứng, cây cảnh tuy không nhiều nhưng khéo bày trí nên khá bắt mắt du khách. Đứng trên lầu cao nhìn xuống toàn bộ phủ Bao Công vẫn đường bệ uy nghi khí phách, lẫm liệt oai phong như tính cách Bao Thanh Thiên ngày ấy.
Đến phủ Khai Phong thì không thể không nhắc tới Bao Công một chút, mặc dù sách sử, báo chí cho tới phim ảnh… mọi hình thức văn hóa nghệ thuật đã nói đến ông quá nhiều. Bởi vì phẩm chất của ông là nguồn sáng tác của họ, là thần tượng của công lý, là ngôi sao sáng không chỉ để nhân dân Trung Quốc ngưỡng mộ, mà cả thế giới cũng khen ngợi, kính trọng về một quan tòa thanh liêm, chánh trực và thiên tài phá án của ông. Đời sau khó có ai qua nổi ông.
Bao Chửng tên chữ là Hy Nhân (999-1062), người đất Hợp Phì Lư Châu thời Bắc Tống, nay thuộc tỉnh An Huy. Năm Thiên Thánh thứ 5 (1027), ông đậu Tiến sĩ. Vào thời Nhân Tông, làm quan Ngự sử giám sát, ra sức luyện tập quân sĩ, chọn lựa tướng tài, củng cố việc phòng bị biên cương, chống lại giặc Khiết Đan. Sau làm quan Đãi chế Thiên Chương các, Trực học sĩ Long Đồ các, Khu mật Phó sứ. Lúc làm Tri phủ Khai Phong, chấp pháp nghiêm minh, không sợ cường quyền quý tộc, liêm khiết công chính nổi tiếng triều đình.
Sách ghi Bao Chửng là vị quan tòa pháp trị nghiêm minh, đoán án sáng suốt như thần. Một lần nọ, có kẻ lén cắt lưỡi trâu của người láng giềng, chủ trâu đến huyện đường báo án. Bao Chửng bảo chủ trâu rằng: “Ông về nhà giết trâu luôn đi, rồi mang thịt ra chợ bán”. Theo pháp luật Bắc Tống quy định, người nào tự ý giết mổ trâu cày sẽ bị phạt nặng. Trong lúc chủ trâu đang bán thịt ngoài chợ, có người đến nha môn huyện tố giác chủ trâu tự ý mổ thịt trâu cày. Bao Chửng nghiêm mặt hỏi người tố giác: “Ngươi đã lén cắt lưỡi trâu của người ta, giờ lại đi tố giác nữa là sao?”. Kẻ đó nghe xong run sợ, tự khai tội trạng của mình.
Lúc làm Tri phủ Khai Phong, Bao Chửng đã cải cách Viện Tố tụng tại đây. Trước kia, hai bên thưa kiện không được trực tiếp đến pháp đường tường thuật, vì vậy tình trạng thiên vị vì cảm tình riêng tư hay vì những lý do khác xảy ra rất nghiêm trọng, dẫn đến thi hành án oan là chuyện thường. Bao Chửng không chấp nhận như thế. Ông mở rộng cửa chính nha môn, cho phép hai bên tố tụng được tường thuật trực tiếp lời khai của mình. Từ đó giảm bớt nạn lừa dối giấu giếm của quan lại, nâng cao chất lượng và hiệu lực xử án.
Sau khi nhậm chức, Bao Chửng lấy bản thân làm phép tắc, đứng giữa triều cứng cỏi, không sợ quyền thế, nghiêm trị tất cả những ai phạm pháp, cho dù người đó thuộc gia tộc quyền quý hay hoàng thân quốc thích, gia quyến của các đại thần đương triều. Có một số đại thần được nhà vua sủng ái, hà hiếp chiếm đoạt tài sản của dân, Bao Chửng cũng không tha. Do vậy chỉ cần nhắc đến tên ông, tất cả đều hoảng sợ. Uy tín và phẩm cách đạo đức của ông lúc bấy giờ rất cao, ngay cả phụ nữ hay trẻ con cũng đều truyền tụng ông. Người dân đương thời xem ông như là vị thiện thần của họ.
Một đức tính cao đẹp nữa của Bao Chửng là sự trong sạch, khiêm tốn trong cuộc sống và ứng xử với mọi người. Có lần làm Tri châu Đoan Châu, nơi này nghiên mực nổi tiếng nhất nước, thuộc hàng cống phẩm thượng hạng. Lúc trước, quan lại nơi đây thường mượn danh nghĩa tiến cống triều đình, mà trưng thu cống phẩm gấp nhiều lần, để dành vào việc riêng. Bao Chửng chỉ nghiêm chỉnh chiếu theo số lượng cống phẩm đặt làm, thậm chí cho đến lúc ông mãn hạn quan, cả bản thân cũng không có đến một cái nghiên mực.
Tuy phú quý hiển đạt, nhưng trong cách ăn mặc và vật dụng thường dùng, không khác gì với dân thường. Không những như vậy, ông còn nghiêm khắc dạy dỗ con cháu: “Con cháu đời sau có làm quan, nếu phạm vào tội tham ô thì sống không được về nhà, chết không được chôn trong vùng mộ của tổ tiên. Nếu không nghe lời ta thì không phải là con cháu của ta”.
Gần nghìn năm nay, Bao Chửng là nhân vật lịch sử có sức lôi cuốn, sự tích của ông được mọi người truyền tụng không ngớt. Với tư cách một vị quan thanh liêm, chấp hành luật pháp nghiêm minh, Bao Chửng trở thành hóa thân của một vị quan lại toàn mỹ trong con mắt nhân dân Trung Quốc. Ông còn là nhân vật nổi tiếng vượt thời đại, danh đức của Bao Chửng gắn bó gần gũi với lương dân hơn bất cứ nhân vật lịch sử nào của Trung Quốc. Vì vậy đền thờ của ông quanh năm ấm áp, khói hương nghi ngút. Đây là nơi đáng tự hào của người dân phủ Khai Phong, mỗi khi có du khách thăm viếng, chiêm ngưỡng.([1])
Vẫy tay giã từ Khai Phong phủ và Bao Thanh Thiên, chúng tôi không quên gởi đến ông niềm kính trọng, thán phục. Ông rất xứng đáng ngủ yên trong lòng phố cổ này với miếu cổ thành xưa và tình cảm chân thành nhất, đậm đà nhất, quý trọng nhất của nhân dân Trung Quốc dành cho ông.
Xe chạy quanh bờ hồ Bao Công và hồ Thiên Bá Vương Phủ một lần nữa trước khi đưa đoàn ra ga Trịnh Châu đi Thượng Hải. Phố cổ Khai Phong với mây trời man mác làm cho chúng tôi nhớ tới phố cổ Hội An ở quê nhà quá. Phố cổ Việt Nam chắc chắn là nhỏ hơn phố cổ Trung Quốc nhiều. Nước mình nhỏ thì phố cũng nhỏ, chớ sao! Nhưng hai tiếng Hội An đủ để ta thấy cuộc sống bình yên trong lòng phố hiền hòa, nên thơ, nơi hội tụ của những sự an lành.
Hội An đáng nhớ vì Hội An có chùa. Chùa ở ven đô như vòng tay Tam bảo che chở cho lòng phố. Chùa còn là chốn tâm linh cho con người tìm về sau những lúc dong ruổi đường dài. Chúc Thánh, Phước Lâm, Vạn Đức, Pháp Bảo… từ lâu đã trở thành hơi thở của người dân phố Hội. Một ngày của phố bắt đầu bằng tiếng chuông chùa và kết thúc cũng bằng tiếng chuông chùa. Như vậy quen rồi. Tiếng chuông đã trở thành hồn phố, ngân dài theo năm tháng đi vào lòng phố, là chứng nhân bao đời cho dòng chảy Phật giáo ở mảnh đất “sông Hoài cửa Đợi”. Đất Hội An từng in dấu chân của chư Tổ Trung Quốc sang hoằng dương chánh pháp, ngài Thạch Liêm, ngài Minh Lượng, ngài Minh Hải… có mặt nơi này ngay từ những ngày tháng Hội An còn rất trẻ. Chùa mang hồn xưa và là hồn nay của phố. Cho nên người đi xa, vẫn thương nhớ lắm quê nhà.
                        Đất khách muôn trùng sao nhỏ hẹp,
                        Quê nhà một góc nhớ mênh mông…

([1]) Viết theo quyển “100 danh nhân có ảnh hưởng đến lịch sử Trung Quốc” của Vương Tuệ Mẫn.