headertvtc new


   Hôm nay Thứ ba, 19/03/2024 - Ngày 10 Tháng 2 Năm Giáp Thìn - PL 2565 “Tinh cần giữa phóng dật, Tỉnh thức giữa quần mê, Người trí như ngựa phi, Bỏ sau con ngựa hèn”. - (Pháp cú kệ 29, HT.Thích Minh Châu dịch)
tvtc2  Mongxuan
 Thiền Phái Trúc Lâm Việt Nam Thế Kỷ 20-21

KINH PHÁP HOA - PHẨM AN LẠC HẠNH

Phẩm An Lạc Hạnh là hạnh an vui, ở đây dạy cách thức để an trụ trong đó, để sống mà trì kinh Pháp Hoa, khiến cho mình không ngăn ngại, gồm có bốn hạnh.
- Hành xứ
- Thân cận xứ
- Thâm tâm
- Đại bi tâm
Hành xứ: là chỗ thực hành, sống trong đó, thì được an lạc.
Thân cận xứ: là chỗ gần gũi như thế nào.
Thâm tâm: là tâm tin sâu vững Phật đạo không thối chuyển.
Đại bi tâm: có lòng từ bi lớn.

CHÁNH VĂN:

Lúc bấy giờ, Ngài Văn Thù Sư Lợi Đại Bồ Tát bạch Phật rằng: "Thế Tôn! Các vị Bồ Tát này rất là ít có, vì kính thuận Phật nên phát thệ nguyện lớn: ở nơi đời ác sau, hộ trì đọc nói kinh Pháp Hoa này. Thế Tôn! Các vị đại Bồ Tát ở đời ác sau, thế nào mà có thể nói kinh này?".

Phật bảo Ngài Văn Thù Sư Lợi: " Nếu vị Bồ Tát ở đời sau muốn nói kinh này phải an trụ trong bốn pháp:

Một, an trụ nơi "hành xứ" và nơi "thân cận xứ" của Bồ Tát, thời có thể vì chúng sanh mà diễn nói kinh này. Văn Thù Sư Lợi! Thế nào gọi là chỗ "hành xứ" của Đại Bồ Tát? Nếu vị Đại Bồ Tát an trụ trong nhẫn nhục hoà dịu khéo thuận mà không vụt chạc, lòng cũng chẳng kinh sợ, lại ở nơi pháp không phân biệt mà quán tướng như thật của các Pháp, cũng chẳng vin theo, chẳng phân biệt, đó gọi là chỗ "hành xứ" của Bồ Tát.

GIẢNG:

Bởi vì ở trước các vị Bồ Tát đứng lên phát nguyện trì kinh, cho nên đây Ngài Văn Thù tán thán các vị đó rất ít có, nghĩa là ở nơi cõi Ta bà này dù gặp những cảnh nghịch duyên nhưng các Ngài dám thệ nguyện thọ trì để giữ gìn kinh Pháp Hoa luôn luôn có mặt trong thế gian này không đoạn dứt. Song muốn thọ trì như vậy phải có cách gì, sống làm sao để giữ gìn được? Do đó Ngài Văn Thù đứng lên thưa hỏi, thỉnh Phật dạy cho cách thức phương tiện an trụ trong đó mà giữ gìn Pháp Hoa, và trước tiên là phải lấy trí tuệ đi đầu, nên Ngài Văn Thù đứng lên thưa hỏi.

Đây Phật dạy phải an trụ trong "hành xứ", và "thân cận xứ".

"Hành xứ" là sao?

Thứ nhất an trụ trong pháp nhẫn, tâm luôn luôn hòa dịu, khéo thuận với tất cả, không có chống trái, không có nghịch. Muốn vậy phải quên cái ta này, bởi vì có "ta" thì có chống trái liền, còn không "ta" lấy ai chống trái ?

Thứ hai là không vụt chạc, không kinh sợ, luôn luôn trầm tĩnh trước mọi cảnh duyên, chớ không phải gặp cảnh nghịch chướng là mình mất bình tĩnh thì không trì nổi Pháp Hoa.

Thí dụ đang giảng kinh, gặp duyên nghịch liền nổi sân lên, đang giảng kinh nổi sân lên là mất tự chủ thì kinh cũng hết linh luôn. Điểm nữa là ở nơi pháp không phân biệt mà quán tướng như thật của các pháp. Tướng như thật của các Pháp là tướng "KHÔNG", không tướng, tức là đối với tất cả Pháp mình lìa niệm phân biệt, đây kia, hơn thua, phải quấy, cao thấp. Ngay đó tâm mình tự như như, đó trì Pháp Hoa dễ dàng. Thường mình đổ lỗi các Pháp nó quấy rối mình, các Pháp nó chướng ngại mình, đây quán kỹ các Pháp như thật, phải thấy do mình sanh tâm phân biệt thôi chớ không phải Pháp nó chướng mình.

Thí dụ cái bàn này nó đâu nói nó đẹp, xấu hay là có, là không gì, do mình xen tâm phân biệt vào đó mới nói đẹp xấu liền thành chướng. Có niệm phân biệt liền thấy có Pháp sanh, thấy có Pháp sanh thì cố diệt nó, là có Pháp diệt, vẫn y nguyên trong tướng sanh diệt thôi. Còn đây thấy rõ cái bàn là cái bàn không xen cái tôi vào trong đó, không có tôi phân biệt thì có chướng ngại gì đâu.

Trong nhà Thiền có vị tăng hỏi Ngài Triệu Châu: "Khi muôn cảnh cùng một lúc dấy lên thì thế nào?" Có cái khởi trước có cái khởi sau thì mình đối phó kịp, giờ khởi một lúc thì làm sao đây? Triệu Châu đáp: "Muôn cảnh cùng lúc dấy lên". Sư lập lại vậy thôi chớ không đáp gì hết.

Thì ông tăng hỏi thêm:

- Khi một hỏi, một đáp là dấy lên, thế nào là chẳng dấy lên?

Sư đáp:

- "Giường thiền là chẳng dấy lên".

Hiểu được chỗ này mình thấy ý nghĩa rõ ràng. Muôn cảnh cùng lúc dấy lên, thì để nó tự dấy lên mình không xen vào trong đó vấn đề gì. Cho nên Sư đáp "Thì muôn cảnh cùng lúc dấy lên" vậy thôi, đơn giản, nó dấy lên thì dấy lên không xen cái tôi vào trong đó, thì không có gì chướng ngại hết. Cũng như cái giường thiền, tự nó là giường thiền thôi, nó có nói là tôi dấy lên hay chẳng dấy lên gì, mà tự mình chen ý mình vào trong đó, bảo là cái giường dấy lên trong tôi, rồi cố diệt nó thì sanh chuyện. Cho nên ở đây quán sát kỹ tướng như thật của các Pháp, nó vốn là cái tướng không thôi, không sanh tâm phân biệt trong đó thì tâm tự an nhiên, như như. Đó là chỗ "hành xứ" của Bồ Tát, mà muốn như vậy phải có trí tuệ dẫn đường.

CHÁNH VĂN:

Thế nào gọi là chỗ "thân cận" của đại Bồ Tát? Vị đại Bồ Tát chẳng gần gũi Quốc vương, Vương tử, Đại thần, Quan trưởng, chẳng gần gũi các ngoại-đạo, phạm-chí, ni kiền tử,… và chẳng gần những kẻ viết sách thế tục ca ngâm; sách ngoại đạo cùng với phái "lộ-già-da-đà", phái "nghịch-lộ-già-da-đà", cũng chẳng gần gũi những kẻ chơi hung hiểm đâm nhau, đánh nhau, và bọn na la… bày các cuộc chơi biến hiện.

Lại chẳng gần gũi bọn hàng thịt và kẻ nuôi heo, dê, gà, chó, săn bắn, chài lưới, hạng người sống với nghề ác, những người như thế hoặc có lúc lại đến thời Bồ Tát vì nói Pháp không có lòng mong cầu.

GIẢNG:


Đây là chỗ gần gũi, nghĩa là phải gần gũi người nào, và không nên gần gũi người nào, thì đây không nên gần gũi vị Quốc Vương, Vương Tử, Đại Thần, Quan Trưởng… Đó là để ngừa những niệm dính vào trong hạng quyền thế, danh lợi. Có khi gần gũi đó sẽ gặp những duyên chướng ngăn cho mình.

Thí dụ thời Nam Tống Trung Quốc có Thiền sư Đạo Duyệt là vị Thiền sư đạt đạo có đạo lực rất lớn, trụ trì chùa Kim Sơn, Giang Thiên, thuộc Trấn Giang. Sư rất được ông Nhạc Phi tôn kính, nên thường tới lui hỏi đạo. Khi Nhạc Phi bị Tần Cối giả chiếu vua, dùng 12 đạo kim bài gọi về, để hại ông, trên đường đi về ông ngang qua chùa. Thiền sư Đạo Duyệt khuyên ông nên xuất gia không thì chuyến này về ông sẽ chết. Nhưng Nhạc Phi quyết giữ tâm trung, ông coi như là lệnh vua kêu về thì về, khi sắp từ biệt nhau ông xin Thiền Sư Đạo Duyệt khai thị cho ít lời, Sư mới nói bài kệ:

                            Tuế để bất túc
                            Cẩn phòng Thiên khốc
                            Phụng hạ lưỡng điểm
                            Tương nhân hại độc
                                    ***
                            Cuối năm chẳng đủ
                            Ngăn ngừa trời khóc
                            Dưới phụng hai chấm
                            Đem người hại độc.


Bài kệ như lời sấm báo trước, song lúc đó Nhạc Phi chưa hiểu được ý gì. Khi ông về đến kinh, bị Tần Cối vu hãm, bắt nhốt vào trong ngục. Tháng 12 năm đó là tháng thiếu, chiều hôm đó trời đổ mưa, khi nghe tiếng mưa rơi ngoài ngục đó, Nhạc Phi biết đại nạn sắp tới rồi. Bởi vì ứng lời kệ rõ ràng; "cuối năm chẳng đủ, ngăn ngừa trời khóc" rồi "dưới phụng hai chấm", đây nói theo chữ Hán, dưới chữ phụng hai chấm là chữ Tần, chỉ cho Tần Cối, "đem người hại độc", tức là sẽ bị Tần Cối hại. Quả nhiên hôm đó ông Nhạc Phi bị Tần Cối hại tại Phong Ba Đình. Khi Tần Cối hại xong Nhạc Phi, thì ông tra vấn hỏi xem lúc Nhạc Phi chết có nói gì không? Có người bảo rằng: Trước khi chết Nhạc Phi nói:"Ăn năn chẳng nghe lời Thiền Sư Đạo Duyệt, khuyên ở Kim Sơn". Tần Cối nghe như vậy, liền sai Hà Lập mang binh đến chùa Kim Sơn để giết luôn, nhưng Thiền sư Đạo Duyệt biết trước rồi, trước đó một ngày Sư nhóm chúng, nói Pháp xong liền nói bốn câu kệ:

                            Hà lập tự nam lai
                            Ngã vãng Tây phương tẩu
                            Bất thị Pháp lực đại
                            Cơ hồ lạc tha thủ.

        Tức là:
                            Hà lập từ nam đến
                            Ta chạy về Tây Phương
                            Chẳng phải pháp lực lớn
                            Hẳn rơi vào tay người.

Sư nói rằng Hà Lập từ phương Nam đến, còn ta thì chạy về phương Tây, nếu mà ta không có pháp lực lớn thì rơi vào tay người khác, nói xong, Sư liền tịch. Nhưng chúng cũng chưa hiểu hết. Sau đó Hà Lập dẫn binh tới thì mọi người mới rõ. Đó là điểm để mình thấy Sư có thân cận với các vị quan, nhưng đây không phải cố ý thân cận, do đạo lực của Sư cảm ông Nhạc Phi tôn kính gần gũi mà cũng bị liên lụy, cho nên Phật dạy phải tránh thân cận là như vậy. Không gần gũi ngoại đạo, phạm chí, ni-kiền-tử là những người thuộc về tà kiến, mình gần gũi đó nó chướng ngại chánh tri kiến của mình, nếu mình còn sức yếu. Không gần gũi hạng ngoại đạo "lộ già da đà" là thuận thế ngoại đạo. Còn nghịch lộ-già-da-đà là nghịch thế, rồi những người chơi hung hiểm, đâm nhau, chém nhau, đó là thuộc về gần người ác, rồi những bọn hàng thịt nuôi heo dê gà chó, gần nghiệp sát, mình phải tránh, để ngừa sanh lỗi lầm. Còn những người như na la, là những kẻ múa hát, bày những trò chơi biến hiện này kia, gần đó thì nó làm rối tâm mình, cho nên không gần.

CHÁNH VĂN:

Lại chẳng gần gũi những Tỳ kheo, Tỳ kheo ni, Ưu bà tắc, Ưu bà di, hạng người cầu quả Thanh Văn.

GIẢNG:

Những người cầu Thanh Văn cũng không nên gần gũi sợ nhiễm những tập khí Thanh Văn mà chướng ngại chí nguyện lớn của mình, tức là chí nguyện Đại thừa.

CHÁNH VĂN:

Hoặc ở trong phòng hoặc chỗ kinh hành, hoặc ở trong giảng đường chẳng cùng ở chung, hoặc có lúc những người đó lại đến, Bồ Tát theo cơ nghi nói Pháp không lòng mong cầu.

GIẢNG:


Ở đây Phật dạy không gần gũi chớ không phải cự tuyệt người ta, nhưng khi người đó đến, mình cũng tùy theo cơ duyên mà nói pháp cho họ, chỉ có điều không lòng mong cầu, không phải nói Pháp mong cầu lợi dưỡng, được danh vọng được cúng dường thế này thế kia, chỉ thuận theo Pháp mà nói thôi.

CHÁNH VĂN:

Văn Thù Sư Lợi! Lại vị đại Bồ Tát chẳng nên ở nơi thân người nữ cho là tướng có thể sanh tư tưởng dục nhiễm mà vì nói Pháp, cũng chẳng ưa thấy. Nếu vào nhà người chẳng cùng với gái nhỏ, gái trinh, gái góa v.v… chung nói chuyện, cũng lại chẳng gần năm giống người bất nam để làm thân hậu.

Chẳng riêng mình vào nhà người, nếu lúc có nhơn duyên cần riêng mình vào thời chuyên lòng niệm Phật.

Nếu vì người nữ nói Pháp thời chẳng hở răng cười, chẳng bày hông, ngực, nhẫn đến vì pháp mà còn chẳng thân hậu, huống lại là việc khác.

GIẢNG:


Đây là để tránh lỗi lầm khiến tập khí dục nhiễm sanh khởi, cũng như tránh những duyên đưa đến phiền phức, nếu đạo lực còn yếu kém, không làm chủ được nó sẽ làm rối tâm, bởi vì gần chỗ này nó sẽ sanh nghi kỵ.

Có một vị Thiền Sư hiệu Đoan Sư Tử được ông quan là Tiền Mục Phụ thỉnh đến nhà dự trai, sáng sớm hôm đó Ngài Đoan Sư Tử một mình đi đến, giữa đường gặp trời mưa, Ngài phải đến tránh mưa trong nhà bên cạnh. Trong nhà có người vợ trẻ trong gia đình, thấy vậy bước ra tiếp đón Ngài mời vào, giây lát thì người chồng về đến, anh thấy vậy sanh nghi, bèn mắng nhiếc Ngài Đoan Sư Tử, bắt luôn Ngài tố với quan. Ông Mục Phụ lúc đó chờ hoài không thấy, nên ông sai sứ đến mời, thì sứ gặp Ngài hỏi nguyên do, Ngài đáp rằng: "thôi phiền ông, nhắn lại với Ngài Tiền Công, hôm nay đi dự trai tăng dọc đường bị phao gian, hãy mời Tiền Công ăn cơm một mình đi". Khi ông Mục Phụ nghe nhắc lại như vậy, ông cười nói với những người khách chung quanh: "vị Tăng đó không đáng nghi chút nào". Cho thấy, vì tránh mưa thôi, nhưng bị sanh lòng nghi kỵ. Do đó Phật dạy phải tránh để ngăn ngừa lỗi lầm có thể xảy ra.

CHÁNH VĂN:

Chẳng ưa nuôi đệ tử Sa di ít tuổi và các trẻ nhỏ cũng chẳng ưa cùng chúng nó đồng một thầy. Thường ưa ngồi thiền ở chỗ vắng, thu nhiếp tâm mình.

GIẢNG:


Nuôi Sa di đệ tử ít tuổi, trẻ nhỏ, nó quấy rầy làm phiền phức, cùng nó đồng thầy thì nó khinh lờn: "Ông đồng thầy với tôi". Thường ưa ngồi thiền ở chỗ vắng vẻ nhiếp tâm tu hành, lìa các vọng duyên. Đó là giúp mình giữ gìn trì kinh Pháp Hoa, không sanh những duyên phiền phức.

CHÁNH VĂN:

Lại nữa, vị đại Bồ Tát quán sát "Nhất Thiết Pháp không, như thiệt tướng" chẳng điên đảo, chẳng động, chẳng thối, chẳng chuyển, như hư không, không có thật tánh, tất cả lời nói phô dứt, chẳng sanh, chẳng xuất, chẳng khởi, không danh, không tướng, thiệt không chỗ có, không lường, không ngằn, không ngại, không chướng. Chỉ do nhơn duyên mà có, từ điên đảo mà sanh cho nên nói, thường ưa quán sát pháp tướng như thế đó gọi là "chỗ thân cận" thứ hai của vị Đại Bồ Tát.

GIẢNG:


Đây là thứ hai thuộc về quán, quán tất cả pháp không, đúng như thật tướng của nó. Không điên đảo, không động, không thối, không chuyểnv.v…, tức là chỗ thứ hai này phải có trí tuệ. Rồi quán các pháp xưa nay vốn lặng lẽ, lìa mọi niệm đối đãi. Bởi do mình sanh tâm động niệm mới thành ra có sai biệt.

Thí dụ một viên kim cương để trước người gỗ thì có quí tiện gì không, có sanh tâm tham gì không? Nhưng để trước mình thì chóa mắt, đó là không phải tại viên kim cương nó sanh lỗi, lỗi tại mình có lòng tham, rõ ràng là như vậy. Hoặc là cục cứt để trên tượng đá, nó có khởi nhơ sạch gì không? Còn để gần mình biït mũi, là tại mình còn niệm dơ sạch. Quán rõ như vậy thì mình dừng được niệm phân biệt, mà dừng được niệm phân biệt thì rõ các pháp vốn là vô sanh, vốn là tịch diệt thôi. Vậy đâu đâu cũng là Niết Bàn. Cho nên do mình sanh tâm thì pháp thành có lỗi, chớ không phải pháp có lỗi, hiểu như vậy tức soi trở lại mình là chính.

Có câu chuyện về ông cư sĩ, một hôm ông đi tản bộ ở bờ sông, ông thấy có người lái đò đẩy một chiếc thuyền trên bãi cát xuống sông để chuẩn bị chở khách sang sông. Vừa lúc có một Thiền sư đi ngang qua, vị cư sĩ này đi nhanh tới trước vị Thiền Sư đó hỏi:

- Bạch Thầy, vừa rồi có người lái đò họ đẩy chiếc thuyền xuống sông thì nó đè chết rất nhiều là cua, trai, tôm, ốc ở trên bãi cát, như vậy tội lỗi của người khách hay tội lỗi của người lái đò?

Thiền Sư liền đáp ngay không nghi ngờ:

- Chẳng phải tội lỗi người khách cũng chẳng phải tội lỗi người lái đò!

Ông cư sĩ không hiểu, nghi ngờ hỏi lại:

- Cả hai đều không tội lỗi, vậy tội lỗi của ai?

Thiền Sư trừng mắt bảo to:

- Chính là tội lỗi của ông!

Rõ ràng, tại vì ông sanh tâm, chính người sanh tâm là tội lỗi, còn việc kia tự nó có phần của nó rồi, có dính dáng gì tới ông, ông xen vào? Mình cần soi trở lại chính mình là chính, chớ đừng thấy bên ngoài sanh phân biệt đây kia thành tội lỗi.

Cũng ý này Ngài Địa Tạng Quế Sâm, một hôm cùng Trường Khánh, Bảo Phước đi vào trong thành thấy có một đóa hoa Mẫu đơn, Bảo Phước bảo rằng:

- Một đóa hoa Mẫu đơn đẹp.

Trường Khánh bảo:

- Chớ để mắt sanh hoa.

Ngài Quế Sâm nói:

- Đáng tiếc một đóa hoa!

Một đóa hoa bình thường thôi, đâu nói đẹp xấu, nói phải quấy gì. Mình xen cái thấy của mình vào trong đó, thành ra làm méo mó nó. Khi mình xen vào niệm phân biệt của mình, đó là mình đánh mất cái như thật nó là nó, bây giờ nó thành ra có đẹp có xấu, có thật giả theo ý mình, là bóp méo sự thật. Đây mình quán kỹ như vậy đó, thì không sanh tâm phân biệt.

Thấy như vậy thì còn ai là người phỉ báng, ai là người thọ nhận? Tức là mình trì Pháp Hoa dễ dàng, Tri kiến Phật luôn luôn sáng ngời. Cho nên đây dạy mình chỗ "thân cận thứ hai" là phải có trí tuệ, tức là phải thấy được lý vượt ngoài ngôn ngữ, vượt ngoài tâm phân biệt.

CHÁNH VĂN:

Lúc đó Đức Thế Tôn muốn tuyên lại ý nghĩa này mà nói kệ rằng:

                        Nếu có vị Bồ Tát
                        Ở trong đời ác sau
                        Lòng không hề sợ sệt
                        Muốn nói kinh pháp này
                        Nên trụ vào "hành xứ"
                        Và trụ "thân cận xứ"
                        Thường xa rời Quốc Vương
                        Và con của Quốc Vương
                        Quan đại thần, quan lớn
                        Kẻ chơi việc hung hiểm
                        Cùng bọn chiên đà la
                        Hàng ngoại đạo phạm chí
                        Cùng chẳng ưa gần gũi
                        Hạng người tăng thượng mạn
                        Hàng học giả tham chấp
                        Kinh luật luận tiểu thừa
                        Những Tỳ kheo phá giới
                        Danh tự A La Hán
                        Và những Tỳ kheo ni
                        Ưa thích chơi giỡn cười
                        Các vị Ưu bà di
                        Tham mê năm món dục
                        Cầu hiện tại diệt độ
                        Đều chớ có gần gũi
GIẢNG:


Đó là nói chỗ "hành xứ", "thân cận xứ" xa rời những phương tiện, những duyên đưa đến phiền phức, chướng ngại cho mình, dễ sanh tội lỗi. Sống đúng theo luật nghi Phật đã dạy.

CHÁNH VĂN:
                    Nếu những hạng người đó
                    Dùng tâm tốt mà đến
                    Tại chỗ của Bồ Tát
                    Để vì nghe Phật đạo
                    Bồ Tát thời nên dùng
                    Lòng không chút sợ sệt
                    Chẳng có niệm mong cầu
                    Mà vì chúng nói pháp   
GIẢNG:

Tức những người đó có đến chỉ thuận theo Pháp mà nói thôi, chớ không có lòng mong cầu được lợi, được danh tiếng, cúng dường thế này, thế kia.

CHÁNH VĂN:

                    Những gái góa, gái trinh
                    Và các kẻ bất nam
                    Đều chớ có gần gũi
                    Để cùng làm thân hậu
                    (Tức ngừa tâm dục nhiễm.)
                    Cũng chớ nên gần gũi
                    Kẻ đồ tể cắt thái
                    Săn bắn và chài lưới
                    Vì lợi mà giết hại
                    Bán thịt để tự sống
                    Buôn bán sắc gái đẹp
                    Những người như thế đó
                    Đều chớ có gần gũi
                    (Đây là duyên khởi lên tâm dâm và sát thì mình không gần gũi.)
                    Các cuộc chơi giỡn dữ
                    Hung hiểm đâm đánh nhau
                    Và những dâm nữ thảy
                    Trọn chớ có gần gũi
                    Chớ nên riêng chỗ khuất
                    Vì người nữ nói pháp
                    Nếu lúc vì nói pháp
                    Chẳng đặng chơi giỡn cười
                    Khi vào xóm khất thực
                    Phải dắt một Tỳ kheo
                    Nếu không có Tỳ kheo
                    Phải một lòng niệm Phật
                    Đây thời gọi tên là
                    "Hành xứ", "thân cận xứ"
                    Dùng hai xứ trên đây
                    Có thể an lạc nói.
GIẢNG:

Đây là thuận theo giới pháp của Phật. Vào xóm phải dẫn theo một Tỳ kheo, tức không đi một mình dễ sanh chuyện, giữ như vậy đó tâm mình tự an ổn, không phải lo gì. Phật dạy rất kỹ, nhưng người không nghe theo, tự chuốc lỗi lầm thôi, chớ không phải đổ lỗi ai khác.

CHÁNH VĂN:

                    Lại cũng chẳng vin theo
                    Pháp thượng, trung và hạ
                    Hữu vi hay vô vi
                    Thiệt cùng pháp chẳng thiệt
                    Cũng chẳng có phân biệt
                    Là nam là nữ thảy
                    Lại chẳng đặng các pháp
                    Chẳng biết cũng chẳng thấy
                    Đây thời gọi tên là
                    "Hành xứ" của Bồ Tát   
GIẢNG:


Lìa pháp thượng trung hạ, hữu vi hay vô vi, thiệt hay không thiệt, tức là hai bên, thấy suốt nơi thật tướng của các Pháp, không sanh những tâm niệm phân biệt, không khởi cái thấy là nam hay là nữ, nhưng không phải như vậy thành vô tri. Cho nên đây "Lại chẳng đặng các pháp. Chẳng biết cũng chẳng thấy", mà đây biết rõ tất cả nhưng không sanh tâm động niệm, không xen niệm phân biệt trong đó.

CHÁNH VĂN:

                    Tất cả các món Pháp
                    Đều không, chẳng chỗ có
                    Không có chút thường trụ
                    Vẫn cũng không khởi diệt
                    Đây gọi là "thân cận"
                    Chỗ người trí hằng nương
                    Chớ đảo điên phân biệt
                    Các pháp có hoặc không
                    Là thật, chẳng phải thật
                    Là sanh chẳng phải sanh
                    Ở an nơi vắng vẻ
                    Sửa trau nhiếp tâm mình
                    An trụ chẳng lay động
                    Như thể núi Tu Di.
GIẢNG:

Đây quán kỹ các pháp là "Không", không sanh khởi các niệm điên đảo có không, thật giả sanh diệt không cho mình có chỗ bám chỗ duyên theo bên ngoài, chỗ này trong nhà Thiền có câu: "Một tâm không sanh, muôn pháp không lỗi"

Nếu tâm mình không sanh thì các pháp không lỗi gì hết hoặc "một tâm không sanh thì muôn pháp nhất như" một tâm mình không sanh, các pháp đều như như. Như cái bàn cái hoa thì thấy cái bàn cái hoa thôi, mình không sanh tâm theo đó, lỗi gì đâu. Trụ chỗ đó là chỗ an trụ vững vàng, nên gọi "an trụ chẳng lay động, như thể núi Tu Di". Đó là muốn nhắc mình xoay về nguồn tâm là gốc chớ đừng theo bên ngoài, theo bên ngoài phân biệt là theo sanh diệt.

CHÁNH VĂN:

                    Quán sát tất cả pháp
                    Thảy đều không thật có
                    Dường như khoảng hư không
                    Không có chút bền chắc
                    Chẳng sanh cũng chẳng xuất
                    Chẳng động cũng chẳng thối
                    Thường trụ một tướng thể
                    Đó gọi là "cận xứ"
                    (Quán sát tất cả pháp không có chỗ nào mình duyên theo hết).
                    Nếu có vị Tỳ kheo
                    Sau khi ta diệt độ
                    Vào được "hành xứ" này
                    Và "thân cận xứ" đó
                    Thời lúc nói kinh này
                    Không có lòng e sợ.
                    Vị Bồ Tát có lúc
                    Vào nơi nhà tịnh thất
                    Lòng nghĩ nhớ chơn chánh
                    Theo đúng nghĩa quán pháp
                    Từ trong thiền định dậy
                    Vì các bực Quốc vương
                    Vương tử và quan, dân
                    Hàng Bà la môn thảy
                    Mà khai hóa diễn bày
                    Rộng nói kinh điển này
                    Tâm vị đó an ổn
                    Không có chút khiếp nhược
                    Văn Thù Sư Lợi này!
                    Đó gọi là Bồ Tát
                    An trụ trong sơ pháp
                    Có thể ở đời sau
                    Diễn nói Kinh Pháp Hoa.
GIẢNG:


Nghĩa là mình an trụ được chỗ này thì an ổn truyền bá kinh Pháp Hoa, giữ gìn kinh Pháp Hoa không sợ ngăn ngại, dù là sống trong thời ác cách xa Phật. Tóm lại, lìa những chỗ duyên đưa đến tội lỗi cho mình, rồi quán sát kỹ tướng thật của các pháp để sống trong trí tuệ như vậy đó, là chỗ "thân cận" vững vàng cho mình. Đó là phần thứ hai "thân cận xứ". Phần thứ nhất là "hành xứ" hai hạnh trong bốn hạnh an lạc.

CHÁNH VĂN:

Lại Văn Thù Sư Lợi! Sau khi Đức Như Lai diệt độ, ở trong đời mạt pháp muốn nói kinh này, phải trụ nơi hạnh an lạc, hoặc miệng tuyên nói hoặc lúc đọc kinh đều chẳng ưa nói lỗi của người và của kinh điển; cũng chẳng khinh mạn các pháp sư khác, chẳng nói việc hay dở, tốt xấu của người khác. Ở nơi hàng Thanh Văn cũng chẳng kêu tên nói lỗi quấy của người đó, cũng chẳng kêu tên khen ngợi điều tốt của người đó.

Lại cũng chẳng sanh lòng oán hiềm, vì khéo tu lòng an lạc như thế nên những người nghe pháp không trái ý. Có chỗ gạn hỏi, chẳng dùng pháp tiểu thừa đáp, chỉ dùng pháp đại thừa mà vì đó giải nói làm cho đặng bực "Nhứt thiết chủng trí".

GIẢNG:


Tới hạnh an lạc này gồm có phần chánh ngữ, chánh ý. Tức là giữ cho ý nghiệp thanh tịnh, khẩu nghiệp thanh tịnh.

Người ưa nói lỗi người khác là tâm mình chưa được chánh, tâm chưa chánh nên còn có niệm nhân ngã, thiếu phản quan trở lại, phần này thường dễ mắc kẹt.

Người ta có lỗi là phần của người ta, không lỗi cũng phần người ta đâu dính gì tới mình, chỉ người có trách nhiệm, cần nhắc nhở để sách tiến, còn mình không trách nhiệm mà cứ lo nói lỗi của người này lỗi của người khác, còn lỗi của mình thì sao? Có những trường hợp thấy nhiều lỗi của người khác còn tự hào mình là người sành đời, người tinh mắt, là mình thấy hết, càng nguy hiểm! Do đó ở đây Phật nhắc, nói Pháp Hoa phải giữ khẩu nghiệp cho thanh tịnh khi nói lỗi người, ngay đó mình có lỗi rồi mà không hay. Ông Khổng Tử có hai câu thường nhắc:

                    Các nhân tự tảo môn tiền tuyết
                    Mạc quản tha nhân ốc thượng sương.
    Tức là:

                    Mọi người tự quét tuyết trước cửa nhà mình đi,
                    Chớ quan tâm gì những giọt sương trên nhà người khác.

Tuyết nhà mình không lo, cứ lo giọt sương nhà người. Đó là nhà nho họ tu thân mà còn vậy, huống nữa mình là người tu giải thoát, người đang truyền bá Pháp Hoa, truyền bá tri kiến Phật thì chỗ này phải xét cho thật kỹ, ngay khi mình nói lỗi của người khác, thì mình xét lại tâm mình trước xem. Người xưa tu hành miên mật không có thì giờ cắt móng tay nữa, có thì giờ rảnh đâu đi nhìn lỗi người ta. Ở đây mình thấy lỗi người này người khác nhiều quá đó, tức là mình đã quên mình hồi nào không hay, mà trên đời ai không có lỗi?

Trong nhà nho có ông Cừ Bá Ngọc, ông kể: từ năm 20 tuổi, ông giác biết lỗi lầm ngày trước của mình, ông sửa đổi hết, nhưng năm 21 tuổi ông nhìn lại ông thấy lỗi lầm từ trước chưa sửa hết. Năm 22 tuổi xét lại năm 21 tuổi thì cũng giống như trong mộng cũng chưa sửa tốt được hết. Cứ lên một năm ông lần lượt kiểm điểm lại để sửa đổi, đến năm 50 tuổi ông xét lại thì cũng thấy điều sơ sót của năm 49 tuổi. Lúc nào cũng thấy sơ sót chớ không lúc nào trọn vẹn hết, như vậy đó là người biết xét lại chính mình.

Trong đạo như Ngài Đại Huệ Ngài dạy rằng: "Người học đạo ngày tháng trôi suông cũng vì cứ lo kiểm điểm công phu của người khác thôi, nếu như thường tự kiểm điểm thì đạo nghiệp chóng thành. Hoặc là mừng, hoặc là giận hoặc là tình lặng hoặc là náo động đều là lúc cho ta tự kiểm điểm cả". Ngài bảo ngày tháng trôi qua cứ đi kiểm điểm công phu người ta, mà công phu người ta có dính gì tới mình đâu. Lâu lâu nhìn lại rốt cuộc mình công phu chưa tới đâu. Nếu thường tự kiểm điểm chính mình thì chắc chắn đạo nghiệp chóng thành. Cho nên những lúc mừng giận hay những lúc lặng, lúc động đều là lúc để cho mình kiểm điểm hết, đó là chỗ để cho mình tiến lên. Đây Phật nhắc mình là muốn nói Kinh Pháp Hoa cũng phải ở trong hạnh an lạc đó.

Trong Pháp Hoa Đề Cương, Thiền sư Minh Chánh có dẫn bài thơ nói về Thuần Đà.

Hay lắm Thuần Đà, hay lắm Thuần Đà!

Ông Thuần Đà khi cúng dường bữa cơm cuối cho Phật, Phật dùng bữa cơm đó xong Phật tịch, cho nên có nhiều người phê bình ông là kẻ vô phước. Phật biết như vậy nên nói là có hai bữa cúng dường có phước nhất, một là bữa của cô chăn bò, cúng bát sữa Phật dùng xong thành đạo, bữa thứ hai Phật dùng xong rồi nhập Niết Bàn.

                        Thôi nói dở, chớ bàn hay,
                        Dở hay tốt xấu bận lòng chi
                        Người muốn tìm khéo trở thành vụng
                        Kẻ toan bắn sẻ sói chực đây
                        Công danh cái thế sương thu sớm
                         Phú quí kinh nhân giấc mộng dài
                        Chẳng rõ xưa nay không một vật
                        Công phu luống uổng dụng tâm ôi.

Thấy rõ cứ lo bàn dỡ bàn hay bàn tốt bàn xấu đó, công phu không đi tới đâu hết, cốt là thấy lẽ thật ngay chính mình. Phật nhắc khi nói kinh, phải ngừa miệng không nói lỗi của người khác, thứ hai không nói lỗi kinh điển. Nghĩa là mình có thấu tột ý Phật trong kinh chưa mà lo nói lỗi của kinh? Mình chưa tột ý Phật mà nói lỗi đó là nói theo cái thấy riêng tư của mình. Như vậy là đem tâm phàm đo lường ý thánh, thì ý thánh cũng thành phàm luôn. Rồi đối với những hàng Thanh văn cũng không kêu tên mà nói lỗi của người đó, chẳng khen ngợi điều tốt người đó. Không nói lỗi thì phải rồi, mà cũng không khen, vì khen thì càng khiến họ sanh tâm ngã mạn. Cũng chẳng sanh lòng oán hiềm, tức là quên niệm yêu ghét.

Trong kinh Viên Giác Phật dạy:   Thân này còn chẳng thật yêu ghét từ đâu sanh ?

Sở dĩ mình có oán hiềm, có yêu ghét là chỉ nương vào cái bản ngã này thôi, thuận với nó thì yêu, nghịch với nó thì ghét.

Song thân này còn không thật, vậy yêu ghét là yêu ghét cho ai? Thấy như vậy là hết lòng yêu ghét, còn ở đây khởi niệm yêu ghét, khởi niệm oán hiềm đó là ý không thanh tịnh làm sao nói Pháp Hoa? Rồi có người gạn hỏi chớ có đem Pháp tiểu thừa mà đáp, dùng đại thừa mà nói thôi, làm cho họ đặng nhất thiết chủng trí, tức là chỉ thẳng lý thật, mình thấy được lý thật đó, mình sẵn sàng chỉ cho người khác, chớ không có giấu gì. Bởi vì Phật pháp thì không giống thế gian, không sợ người hơn mình, mình thấy lý thật đó, chỉ cho người ta chứ không nói "Nhất thiết chủng trí" này là lý của Phật của Bồ Tát, còn các ông thuộc về hàng nhỏ, hàng tiểu thừa. Đó còn niệm nhân ngã, ở trong Phật pháp không có niệm đó. Đó gọi là hạnh an lạc, là chánh ngữ.

CHÁNH VĂN:

Khi ấy, Thế Tôn muốn tuyên lại nghĩa trên mà nói kệ rằng:

                        Vị Bồ Tát thường ưa
                        An ổn nói kinh pháp
                        Ở nơi chỗ thanh tịnh
                        Mà sắp đặt sàng tòa
                        Dùng hương dầu xoa thân
                        Tắm gội các bụi dơ
                        Mặc y mới sạch sẽ
                        Trong ngoài đều sạch thơm
                        Ngồi an nơi Pháp tòa
                        Theo chỗ hỏi vì nói.
GIẢNG:


Đây vị Bồ Tát thường nói kinh Pháp Hoa đó thì sắp đặt chỗ thanh tịnh sạch sẽ, vì lòng kính pháp, chăm sóc trang hoàng như vậy, không phải vì trọng thân này. Vì có tâm trọng pháp thì nghe pháp mới sâu, còn hời hợt thì nghe không sâu được.

CHÁNH VĂN:

                        Nếu có vị Tỳ kheo
                        Cùng các Tỳ kheo ni
                        Các hàng ưu bà tắc
                        Và hàng ưu bà di
                        Quốc vương và vương tử
                        Các quan cùng sĩ dân
                        Dùng pháp nghĩa nhiệm mầu
                        Vui vẻ vì họ nói.   
GIẢNG:


Tức là sẵn sàng để ứng cơ đối tiếp với họ mà vui vẻ nói, chớ không tỏ vẻ buồn chán, mệt mỏi và luôn luôn dùng pháp nghĩa nhiệm mầu, tức là nghĩa "sống" ở ngay nơi họ, nó vượt ngoài ngôn ngữ chữ nghĩa, đó mới là căn bản chân thật.

CHÁNH VĂN:

                    Nếu có người gạn hỏi
                    Theo đúng nghĩa mà đáp
                    Nhơn duyên hoặc thí dụ
                    Giải bày phân biệt nói
                    Dùng trí phương tiện này
                    Đều khiến kia phát tâm
                    Lần lần thêm đông nhiều
                    Vào ở trong Phật đạo
GIẢNG:


Nếu có người hỏi, dùng nhân duyên thí dụ giải bày cho họ, để họ phát tâm thì càng ngày càng có nhiều người trong Phật đạo, tức là khiến cho ánh sáng Pháp Hoa càng ngày càng sáng thêm, thì thế gian bớt tối.

CHÁNH VĂN:

                    Trừ lòng lười biếng trễ
                    Cùng với tưởng giải đãi
                    Xa rời các ưu não
                    Tâm từ lành nói pháp.
GIẢNG:


Đây nói pháp với tâm từ bi không xen ý tưởng riêng tư, không vì phô trương bản ngã của mình, hoặc là khoe khoang những kiến giải, chỉ lòng từ bi nói để đánh thức cho họ, nói như vậy là không có lỗi.

CHÁNH VĂN:

                    Ngày đêm thường xuyên nói
                    Giáo pháp vô thượng đạo
                    Dùng các việc nhơn duyên
                    Vô lượng món thí dụ
                    Mở bày dạy chúng sanh
                    Điều khiến chúng vui mừng
                    Y phục cùng đồ nằm
                    Đồ ăn uống thuốc thang
                    Mà ở nơi trong đó
                    Không có chỗ mong cầu
                    Chỉ chuyên một lòng nhớ
                    Nhơn duyên nói kinh pháp
                    Nguyện ta thành Phật đạo
                    Khiến mọi người cũng vậy
                    Đó là lợi lành lớn
                    Là an vui cúng dường.
GIẢNG:


Đây nói rõ lại, nói pháp đó nguyện ta thành Phật đạo, khiến mọi người cũng thành Phật đạo như mình, chớ không phải có chỗ mong cầu, không phải vì lợi vì danh.

CHÁNH VĂN:

                    Sau khi ta diệt độ
                    Nếu có vị Tỳ kheo
                    Có thể diễn nói được
                    Kinh Diệu Pháp Hoa này
                    Lòng không chút ganh hờn
                    Không có não chướng ngại
                    Cũng lại không ưu sầu
                    Và cùng mắng nhiếc thảy
                    Lại cũng không sợ sệt
                    Không dao gậy đánh đập
                    Cũng không xua đuổi ra
                    Vì an trụ nhẫn vậy.
GIẢNG:

Tức là Bồ Tát khéo tu tập được như vậy phần lợi tha mới rộng lớn là làm cho ánh sáng Pháp Hoa càng ngày càng thêm sáng tỏ.

CHÁNH VĂN:

                    Người chí khéo tu tập
                    Tâm mình được dường ấy
                    Thời hay trụ an lạc
                    Như ta nói ở trên
                    Công đức của người đó
                    Trong nghìn muôn ức kiếp
                    Tính kể hay thí dụ
                    Nói chẳng thể hết đặng.
GIẢNG:


Được như vậy đó là mình luôn luôn vững vàng an trụ trong Tri Kiến Phật, không ai làm gì được hết.

CHÁNH VĂN:

Lại Văn Thù Sư Lợi! Vị đại Bồ Tát ở đời rốt sau lúc pháp gần diệt mà thọ trì đọc tụng kinh điển này, chớ ôm lòng ganh ghét dua dối, cũng chớ khinh mắng người học Phật đạo, vạch tìm chỗ hay dở của kia. Nếu hàng Tỳ kheo, Tỳ kheo ni, Ưu bà tắc, Ưu bà di, hoặc cầu Thanh Văn, hoặc cầu Duyên Giác, hoặc cầu Bồ Tát đạo đều không đặng làm não đó, khiến cho kia sanh lòng nghi hối mà nói với người đó rằng: "Các người cách đạo rất xa trọn không thể đặng bực nhứt thiết chủng trí. Vì sao? Vì các người là kẻ buông lung, biếng trễ đối với đạo". Lại cũng chẳng nên hí luận các pháp có chỗ giành cãi. Phải ở nơi tất cả chúng sanh, khởi tưởng đại bi, đối với đức Như Lai, sanh tưởng như cha lành, đối với các Bồ Tát, tưởng là bậc đại sư, với các đại Bồ Tát ở mười phương phải thâm tâm lễ lạy, với tất cả chúng sanh đều bình đẳng nói pháp. Vì thuận theo pháp nên chẳng nói nhiều, chẳng nói ít, nhẫn đến người rất ưa pháp, cũng chẳng vì nói nhiều.

GIẢNG:


Đây gọi là chánh ý, giữ ý thanh tịnh, nói pháp không ôm lòng ganh ghét dua dối, không khinh mắng người khác, làm cho họ thối tâm, Kinh Kim Cang Tu Bồ Đề hỏi Phật "Vậy có chúng sanh nào ở đời sau, năm trăm năm sau nghe nghĩa lý như thế hay sinh lòng tin chăng? Phật bảo: chớ nói lời ấy", hỏi chúng sanh năm trăm năm sau nghe như vậy có tin chăng, là nghi có người không tin nổi, mà hỏi như vậy là làm cho người ta nghe mất lòng tin, nên Phật bảo chớ có nói lời ấy, bởi vì chỉ đủ duyên thì liền tin, còn chưa đủ duyên thì chưa tin chớ không phải là không thể tin. Đây đối với Pháp Hoa thì thấy rõ Tri Kiến Phật là cái sẵn ở nơi người, chớ không phải đâu khác, tại sao không thể tin? Phải nhắc như vậy, đánh thức như vậy, khiến cho mọi người có lòng tự tin trở lại, mà có lòng tự tin thì mới vươn lên, mới chuyển mê khai mộ được. Còn nói không thể tin thì mê hoài sao? Rồi chẳng nên lý luận các pháp mà có chỗ tranh cãi. Phật pháp thì không có cãi, còn cãi thì không phải pháp, bởi vì cứ lo tranh cãi tức là còn có tâm hơn thua, mà hơn thua là còn nặng về chấp ngã, đó tức là chưa khế hợp với pháp rồi. Người học đạo phải hiểu cho kỹ!

Trong Nhà thiền có câu chuyện Ngài Giáp Sơn với Ngài Định Sơn, hai vị cùng đi trên đường nói chuyện Phật pháp với nhau. Ngài Định Sơn nói:

- Trong sanh tử không Phật tức phi sanh tử.

Ngài Giáp Sơn nói:

- Trong sanh tử có Phật tức chẳng mê sanh tử.

Hai người mới đi lên núi Đại Mai, lễ Thiền Sư Pháp Thường. Khi lễ rồi, Ngài Giáp Sơn mới hỏi Ngài Đại Mai, chưa biết chỗ thấy hai người như vậy đó ai được gần, thì Ngài Đại Mai bảo: "Một gần, một xa". Giáp Sơn hỏi:

- Ai được gần?

Ngài Đại Mai bảo:

- Thôi, hai ông hãy đi nghỉ đi sáng mai trở lại.

Sáng hôm sau Giáp Sơn đến hỏi trước. Ngài Đại Mai bảo:

- Người gần chẳng hỏi, người hỏi thì chẳng gần.

Quí vị thấy đau chưa, lật đật đi hỏi trước thì sao? Tức là mong muốn biết mình đúng hay sai, tức là còn có tâm hơn thua trong đó, là xa rồi, nếu thật sự mình nói ra đúng lý rồi, còn lo gì phải đi hỏi? Đây cũng vậy, cứ lo tranh cãi, là tâm sợ thua chớ gì. Đã nói ra đúng thật mình tin chắc rồi, không còn phải lo cãi, lo cãi là chưa phải. Cho nên, ở đây không có lý luận tranh cãi. Rồi đối với tất cả chúng sanh phải khởi tưởng đại bi thương xót họ, đối với Đức Như Lai, thì khởi tưởng như là cha lành, với các Bồ Tát tưởng là Đại Sư, với các Bồ Tát mười phương phải thâm tâm lễ lạy. Như vậy kính, tin, tôn trọng, bởi dù cho mình có nhận được, có sáng tỏ Tri Kiến Phật, mà chưa phải thực sống được. Vậy công đức mình còn kém xa Phật, xa Bồ Tát, nên ngăn ngừa sanh ngã mạn. Đối với chúng sanh bình đẳng nói pháp không phân là cao là thấp, là quí tiện, trí ngu gì hết, bởi vì thấy rõ ai cũng có phần Tri Kiến Phật, chỉ khéo phương tiện mà đánh thức họ thôi. Cũng không nói nhiều không nói ít, mà chỉ thuận theo pháp mà nói, đúng với Pháp mà nói, nói mà không kẹt ngôn ngữ.

CHÁNH VĂN:

Văn Thù Sư Lợi! Vị Bồ Tát ở đời rốt sau lúc pháp muốn diệt nếu thành tựu được hạnh an lạc thứ ba đây, thời lúc nói pháp này không ai có thể não loạn, đặng bạn đồng học tốt chung cùng đọc tụng kinh này, cũng đặng đại chúng thường đến nghe thọ. Nghe rồi hay nhớ, nhớ rồi hay tụng, tụng rồi hay nói, nói rồi hay chép, hoặc bảo người chép, cúng dường quyển kinh cung kính tôn trọng ngợi khen.

GIẢNG:

Trong hạnh an lạc này có hai phần.

Một phần giữ cái miệng không nói lỗi của người, không nói lỗi kinh điển.

Thứ hai giữ ý, tức là chánh ngữ và chánh ý. Ý là phải thanh tịnh, không có ôm lòng ganh ghét dua dối, không khinh mắng người ta làm cho họ mất lòng tin, luôn đối với các bậc Như Lai, Bồ Tát phải kính trọng, được hạnh thứ ba này thì an ổn mà nói pháp.

CHÁNH VĂN:

Lúc bấy giờ Đức Thế Tôn muốn tuyên lại nghĩa trên mà nói kệ rằng:

                        Nếu muốn nói kinh này
                        Phải bỏ lòng ganh hờn
                        Ngạo dua dối tà ngụy
                        Thường tu hạnh chất trực
                        Chẳng nên khinh miệt người
                        Cũng chẳng hí luận pháp
                        Chẳng khiến kia nghi hối
                        Rằng ngươi chẳng thành Phật
GIẢNG:


Tức không làm cho họ mất lòng tin, mà luôn luôn làm sao gieo giống giác ngộ cho mọi người tin tưởng ai cũng có khả năng giác ngộ đó để vươn lên.

CHÁNH VĂN:

                    Phật tử đó nói pháp
                    Thường nhu hòa hay nhẫn
                    Từ bi với tất cả
                    Chẳng sanh lòng biếng trễ
                    Bồ Tát lớn mười phương
                    Thương chúng nên hành đạo
                    Phải sanh lòng cung kính
                    Đó là Đại Sư ta,
                    Với các Phật Thế Tôn
                    Tưởng là cha vô thượng
                    Phá nơi lòng kiêu mạn
                    Nói pháp không chướng ngại
                    Pháp thứ ba như thế
                    Người trí phải giữ gìn
                    Một lòng an lạc hạnh
                    Vô lượng chúng cung kính.
GIẢNG:


Đây Ngài nói rõ kính trọng Phật Bồ Tát ở mười phương, đó là phá lòng kiêu mạn, chớ không thấy ta đây là Pháp sư, ta đây là kẻ trên, đó cũng là để ngừa, hiểu trên lý suông.

CHÁNH VĂN:

Lại Văn Thù Sư Lợi! Các vị Đại Bồ Tát ở đời rốt sau lúc pháp gần diệt, có vị nào trì kinh Pháp Hoa này ở trong hàng người tại gia, xuất gia sanh lòng từ lớn, ở trong hạng người chẳng phải Bồ Tát sanh lòng bi lớn, phải nghĩ thế này: những người như thế thời là mất lợi lớn. Đức Như Lai phương tiện tùy nghi nói pháp chẳng nghe, chẳng biết, chẳng hay, chẳng hiểu, chẳng tin, chẳng hỏi. Người đó dầu chẳng hỏi, chẳng tin, chẳng hiểu kinh này, lúc ta đặng vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, người đó tùy ở chỗ nào, ta dùng sức thần thông, sức trí huệ dẫn dắt đó khiến đặng trụ trong pháp này.

GIẢNG:

Hạnh thứ tư này gọi là đại từ bi tâm. Tức là đã thấy người tin nhận được pháp này thì sẽ được lợi ích lớn, như vậy là họ được pháp lạc, mình nên sanh lòng từ. Từ nghĩa là đem đến sự an vui cho người, họ được vậy mình mừng cho họ, muốn được nhiều người lợi ích chân thật, không phải thấy họ được thì mình ganh ghét, đó là tâm thế gian. Còn thấy người chẳng phải Bồ Tát thì sanh lòng bi lớn. Chẳng phải Bồ Tát là người thiếu lòng tin, thấy họ thiếu lòng tin thì sanh lòng bi, thương xót, họ có vật báu mà bỏ quên, không chịu nhận, không chịu tin, mất lợi lớn, nên dùng nhiều phương tiện cho họ tỉnh thức trở lại.

Có vị tăng hỏi Ngài Triệu Châu:

- Thế nào là đại xiển đề?

Xiển đề là người không có lòng tin, nếu với người giải thích theo chữ nghĩa thông thường thì giải thích người đại xiển đề là người không có lòng tin, là người đáng bỏ, Ngài Triệu Châu không giải vậy, mà bảo rằng:

- Lão tăng đáp cho ông, ông có tin chăng?

Ông Tăng thưa:

- Lời quí trọng của Hòa thượng thì làm sao con không tin.

Ngài Triệu Châu bảo:

- Tìm một người xiển đề cũng khó được.

Rất khéo! Ôâng xiển đề mà có lòng tin là hết xiển đề rồi.

Vậy được hạnh đại bi tâm này nói pháp không lỗi lầm, trong trường hợp nào cũng luôn với lòng đại bi thôi, chớ không phải với lòng nhân ngã.

CHÁNH VĂN:

Văn Thù Sư Lợi! Vị đại Bồ Tát đó ở sau lúc Như Lai diệt độ nếu thành tựu đặng pháp thứ tư này thời lúc nói pháp này không có lầm lỗi, thường được hàng Tỳ kheo, Tỳ kheo ni, Ưu bà tắc, Ưu bà di, Quốc vương, Vương tử, Đại thần nhơn dân, Bà la môn, cư sĩ thảy cúng dường cung kính tôn trọng ngợi khen, hàng chư thiên ở trên hư không, vì nghe pháp cũng thường theo hầu. Nếu ở trong xóm làng thành ấp, rừng cây vắng vẻ, có người đến muốn gạn hỏi, hàng chư thiên ngày đêm thường vì pháp mà hộ vệ đó, có thể khiến người nghe đều đặng vui mừng.

Vì sao? Vì kinh này được sức thần của tất cả các đức Phật thuở quá khứ, vị lai, hiện tại giữ gìn vậy. Văn Thù Sư Lợi! Kinh Pháp Hoa này ở trong vô lượng cõi nước, nhẫn đến danh tự còn chẳng đặng nghe hà huống là đặng thấy thọ trì đọc tụng.

GIẢNG:


Tóm lại bốn hạnh trên:

- Hành xứ, thân cận xứ thuộc về thân nghiệp, là chánh hạnh.

- Chánh ngữ thuộc về khẩu nghiệp, không nói lỗi.

- Chánh ý thuộc về ý nghiệp, giữ thanh tịnh không có lòng oán ghét, hơn thua làm cho người ta mất lòng tin, cũng như kính trọng bậc Như Lai, Bồ Tát bình đẳng nói Pháp.

Phần thứ tư: Đại bi tâm là bốn phần.

Nếu đủ bốn hạnh này thì an ổn nói pháp không sợ, được chư thiên hộ vệ, vì đây là chỗ tiếp nối hạt giống Phật không để đoạn dứt. Kinh này ở trong nhiều cõi nước chưa từng nghe đến tên mà đây mình được nghe đến tên, được học, hiểu thì duyên lành rất là sâu. Hiểu rõ như vậy để mình thấy có niềm tin thêm. Đây Phật thí dụ kế châu là châu trên búi tóc.

CHÁNH VĂN:

Văn Thù Sư Lợi! Thí như vua Chuyển Luân Thánh Vương sức lực mạnh mẽ muốn dùng oai thế hàng phục các nước mà các vua nhỏ chẳng thuận mạng lệnh, bấy giờ Chuyển Luân Thánh Vương đem các binh đạo qua đánh dẹp, vua thấy binh chúng những người đánh giặc có công, liền rất vui mừng theo công mà thưởng ban. Hoặc ban cho ruộng, nhà, xóm làng, thành ấp, hoặc ban cho đồ y phục trang nghiêm nơi thân, hoặc cho các món trân bảo, vàng bạc lưu ly, xa cừ, mã não, san hô, hổ phách, voi ngựa xe cộ, tôi tớ, nhơn dân, chỉ viên minh châu trong búi tóc chẳng đem cho đó.

Vì sao? Vì riêng trên đảnh vua có một viên châu này, nếu đem cho đó thời các quyến thuộc của vua ắt rất kinh lạ.

Văn Thù Sư Lợi! Như Lai cũng như thế, dùng sức thiền định trí tuệ đặng cõi nước pháp, giáo hóa trong ba cõi mà Ma Vương chẳng khứng thuận phục, các tướng hiền thánh của Như Lai cùng ma đánh nhau. Những người có công lòng cũng vui mừng, trong hàng chúng vì nói các kinh khiến tâm kia vui thích, ban cho các pháp thiền định, giải thoát vô lậu căn lực. Và lại ban cho thành Niết Bàn, bảo rằng đặng diệt độ để dẫn dắt lòng chúng làm cho đều đặng vui mừng mà chẳng vì đó nói kinh Pháp Hoa này.

Văn Thù Sư Lợi! Như vua Chuyển Luân thấy các binh chúng những người có công lớn, đem viên minh châu khó tin từ lâu ở trong búi tóc chẳng vọng cho người, mà nay cho đó.

Đức Như Lai cũng lại như thế, làm vị đại Pháp Vương trong ba cõi, đem pháp mầu giáo hóa tất cả chúng sanh, thấy quân hiền thánh cùng ma ngũ ấm, ma phiền não, ma chết, đánh nhau có công lao lớn, diệt ba độc, khỏi ba cõi, phá lưới ma. Lúc ấy Như Lai cũng rất vui mừng, kinh Pháp Hoa này có thể khiến chúng sanh đến bậc "Nhứt thiết trí" là pháp mà tất cả thế gian nhiều oán ghét khó tin, trước chưa từng nói mà nay nói đó.

Văn Thù Sư Lợi! Kinh Pháp Hoa này là lời nói bậc nhứt của Như Lai, ở trong các lời nói thời là rất sâu, rốt sau mới ban cho, như vua sức mạnh kia lâu gìn viên minh châu nay mới cho đó.

Văn Thù Sư Lợi! Kinh Pháp Hoa này là tạng bí mật của các đức Phật Như Lai ở trong các kinh thời là bậc trên hết, lâu ngày giữ gìn chẳng vọng tuyên nói, mới ở ngày nay cùng với các ông mà bày nói đó.

GIẢNG:


Đây là Phật thí dụ về kế châu tức là vua Chuyển Luân Thánh Vương, có sức lực mạnh, muốn khắc phục các vua nhỏ, cho nên đem binh đánh dẹp, binh đánh dẹp đó có công thì ban cho cái nầy cái kia, nhưng minh châu trên đảnh thì chưa cho, đợi cuối cùng người có công lớn thì đem cho. Chuyển Luân Thánh Vương đó ví cho Như Lai hay bản giác của mình, còn các vua nhỏ, chỉ cho các tâm sở, buồn vui giận ghét. Những tâm đó không thuận với tánh Như Lai, mà thuận theo lòng chấp ngã riêng tư mới sanh lỗi lầm, do đó vua sai binh đánh dẹp, binh đó là binh gì? Đó là niệm giác. Sai những niệm giác này đánh dẹp giác chiếu những tâm lỗi lầm, sai trái đó. Mà còn có tâm giác chiếu, đem tâm này giác chiếu để dẹp cái kia, là có đối đãi, còn có cái công để khắc phục phiền não, nên đây vua thưởng công. Nhưng hạt châu trên búi tóc thì chưa đem cho. Vì đây là cái Ngài luôn luôn gìn giữ, đó là chỗ sâu kín khó thấy, như vậy là phải giác chiếu, đến chỗ không còn gì giác chiếu, không còn gì so sánh nữa, thì mới cảm nhận được hạt châu này.

Có vị tăng hỏi Thiền Sư Sùng Tín:

- Hạt châu trên búi tóc thì người nào được?

Sùng Tín đáp:

- Người chẳng thưởng ngoạn thì được.

Tức là không ngắm, không xem là được.

Vị tăng hỏi:

- Để ở chỗ nào?

Sùng Tín đáp:

- Có chỗ tức nói đến!

Hạt châu đó chỉ cái chân thật nơi mình. Nếu còn có chỗ thưởng ngoạn, còn chỗ soi đến thì thuộc về cái bên ngoài, còn cái này là ngay nơi mình còn nói chỗ nào nữa? Chính chỗ đó mới là chỗ sâu kín. Người mà có công lớn, thấy chỗ đó Như Lai mới cởi châu báu đó cho. Đây phải hiểu chữ "cho", cho nhưng không phải có cái gì để cho, chỉ người công phu tương ứng, thì Ngài ấn chứng vậy thôi, chớ không phải là đem ra cho, còn thấy có cho có được đó là không được hạt châu rồi. Phật nói kinh Pháp Hoa này là pháp mà thế gian đều oán ghét khó tin, trước chưa từng nói bây giờ mới nói, sao pháp quí như vậy mà nhiều người oán ghét? Bởi lâu nay quên nó, trái bỏ nó nên không nhận, không tin oán ghét nó. Bây giờ có đủ duyên, có trồng sâu dày đối với chủng tử Phật pháp giác ngộ nên nghe là tin được. Rồi đây nhấn mạnh lại Kinh Pháp Hoa này là lời nói bậc nhất của Như Lai, ở trong các lời nói rất là sâu, rốt sau mới ban cho. Lời nói sao là bậc nhất, còn lời nói sao bậc nhì, bậc ba? Đây muốn nói chỗ này nó vượt ngoài tất cả ngôn ngữ, bởi vì nó ở ngay nơi tự tánh chính mình, cuối cùng mình phải vượt qua tất cả những phương tiện ngôn ngữ bên ngoài để thầm soi trở lại nơi mình, thầm cảm nơi mình mới thấy hạt châu này. Đó là ngầm ý nói rằng, mấy mươi năm Ngài nói pháp, nhưng cũng chưa từng nói chữ nào, bởi vì đây mới là lời nói bậc nhất, vậy những lời nói từ trước đến giờ so với chỗ này cũng là cái phương tiện thôi. "Kinh Pháp Hoa này là tạng bí mật của các Phật Như Lai, ở trong các kinh thời là bậc trên hết, lâu ngày gìn giữ chẳng vọng tuyên nói bây giờ mới nói".
Tại sao nó bí mật? không gì lạ, tại ngôn ngữ suy nghĩ không thể tới, nghĩa là dùng ngôn ngữ, dùng suy nghĩ không tới được. Chỉ người chứng nghiệm mới biết! Ngay đây phải bặt vọng tình của mình mới cảm nhận được, vậy là nói bí mật, nhưng tới đây bật mí rồi!

CHÁNH VĂN:

Lúc đó Đức Thế Tôn muốn tuyên lại nghĩa trên mà nói kệ rằng:
                    Thường tu hạnh nhẫn nhục
                    Thương xót tất cả chúng
                    Kinh của Phật khen ngợi
                    Đời mạt thế về sau
                    Người thọ trì kinh này
                    Với tại gia, xuất gia
                    Và chẳng phải Bồ Tát
                    Nên sanh lòng từ bi
                    Những người đó chẳng nghe
                    Chẳng tin kinh pháp này
                    Thời là mất lợi thế
                    Khi ta chứng Phật đạo
                    Dùng các sức phương tiện
                    Vì nói kinh pháp này
                    Làm cho trụ trong đó.
GIẢNG:


Nghĩa là với hàng tại gia, xuất gia hoặc là không phải Bồ tát, người chẳng nghe chẳng tin, khi mình chứng Phật đạo dùng phương tiện nói kinh này làm cho họ trụ trong đó. Phải có lòng đại bi, thấy họ có, họ không biết nên thương chỉ cho, có khi dùng phương tiện thuận, có khi dùng phương tiện nghịch, có khi nói nghe êm tai, có khi nói nghe cũng chát tai, cốt làm sao đánh thức cho người tỉnh dậy. Chính chỗ này Ngài Đức Sơn khi Ngài đã thấy được đạo, Ngài cảm thông được bệnh của người, nên có đoạn Ngài bảo:

- "Nhân giả! Lão Hồ ở Ấn độ không phải là Thánh, còn Phật là cục cứt của lão Hồ".

Sao Ngài nói như xúc phạm dữ vậy? Bởi vì ngày xưa Ngài từng là giảng sư, giảng Kim Cang nổi tiếng mà gặp bà bán bánh hỏi một câu trả lời không được. Giờ đây Ngài thấy lẽ thật rồi, nhìn lại còn bao nhiêu người mắc kẹt trên chữ nghĩa đó, Ngài muốn đánh thức dậy nên nói mạnh. Thường thường mình hiểu Phật là gì? Tức là ông già sanh ở Ấn Độ, tu hành thành Phật, nhưng Phật đó tám mươi tuổi nhập Niết Bàn thiêu rồi, cho nên Ngài nói Lão Hồ không phải là Thánh, còn Phật là cục cứt của lão Hồ, là sao? Là cái tên, đặt ra chỉ cho ông già đó thôi, mình phải thấy được, gì là Phật. Tức là Ngài muốn chỉ, Phật ở ngay nơi tâm giác ngộ, đó mới là Phật sống, còn chữ Phật đó chỉ là cái tên nên đây nói Phật là cục cứt lão Hồ là như vậy. Đây các Ngài dùng sức phương tiện đó mà nói, để cho mình nhận được đi vào lẽ thật.

CHÁNH VĂN:

                    Thí dụ vua Chuyển Luân
                    Thánh Vương có sức mạnh
                    Binh tướng đánh có công
                    Thưởng ban những đồ vật
                    Voi, ngựa và xe cộ
                    Đồ trang nghiêm nơi thân
                    Và những ruộng cùng nhà
                    Xóm làng thành ấp thảy
                    Hoặc ban cho y phục
                    Các món trân báu lạ
                    Tôi tớ cùng của cải
                    Đều vui mừng ban cho
                    Nếu có người mạnh mẽ
                    Hay làm được việc khó
                    Vua mới mở búi tóc
                    Lấy minh châu cho đó.   
GIẢNG:


Tức là người còn trong đối đãi thì ban cho ruộng nhà thành ấp vậy thôi. Rốt ráo rồi khiến phải quên hết công phu đó, để sống thẳng vào ngay chân thật lúc đó vua mới mở búi tóc ban cho viên ngọc quý.

CHÁNH VĂN:

                    Đức Như Lai cũng thế
                    Là vua trong các pháp
                    Nhẫn nhục sức rất lớn
                    Tạng báu trí huệ sáng
                    Dùng lòng từ bi lớn
                    Đúng như pháp độ đời
                    Thấy tất cả mọi người
                    Chịu các điều khổ não
                    Muốn cầu được giải thoát
                    Cùng các ma đánh nhau
                    Phật vì chúng sanh đó
                    Nói các món kinh pháp
                    Dùng sức phương tiện lớn
                    Nói các kinh điển đó.
                    Đã biết loài chúng sanh
                    Đặng sức mạnh kia rồi
                    Rốt sau mới vì chúng
                    Nói kinh Pháp Hoa này
                    Như vua thánh mở tóc   
GIẢNG:


Mới ban đầu dùng phương tiện thứ lớp để nói, sau mới chỉ thẳng chỗ rốt ráo không hai này, tức là trừ niệm sai biệt, đến đây chỉ thẳng mỗi người đều có phần tri kiến Phật.

CHÁNH VĂN:

                    Kinh này là bực tôn
                    Trên hết trong các kinh
                    Ta thường giữ gìn luôn
                    Chẳng vọng vì mở bày
                    Nay chính đã phải lúc.
                    Vì các ông mà nói
GIẢNG:


Quý vị đọc đây có nghi gì không? Ngài lúc này đang nói pháp, chưa nói xong, mới nói tới phần an lạc, chưa thành bộ kinh Pháp Hoa, mà đây bảo là kinh này, vậy kinh này là kinh gì? Mình thấy rõ kinh này không phải là kinh giấy mực rồi. Ngài bảo: "Ta thường giữ gìn luôn". Vậy giữ gìn ở đâu? Phải thấy chỗ đó! Tức luôn luôn giữ gìn trong tâm giác đó thôi, là chỗ bặt niệm đối đãi, vừa có niệm đối đãi hai bên là mất nó liền, chính chỗ đó là chỗ Phật giữ gìn.

CHÁNH VĂN:

                    Sau khi ta diệt độ
                    Người mong cầu Phật đạo
                    Muốn đặng trụ an ổn
                    Diễn nói kinh pháp này
                    Phải nên thường gần gũi
                    Bốn pháp trên như thế
                    Người đọc tụng kinh này
                    Thường không bị ưu não
                    Lại không có bệnh đau
                    Nhan sắc được trắng sạch
                    Chẳng sanh nhà bần cùng
                    Dòng ti tiện xấu xa
                    Chúng sanh thường ưa thấy
                    Như ham mộ hiền thánh
                    Các đồng tử cõi trời
                    Dùng làm kẻ sai khiến
                    Dao gậy chẳng đến được
                    Độc dữ chẳng hại được
                    Nếu Người muốn mắng nhiếc
                    Miệng thời liền ngậm bít
                    Dạo đi không sợ sệt
                    Dường như sư tử vương
                    Trí huệ rất sáng suốt
                    Như mặt trời chói sáng.   
GIẢNG:


Đây nói rằng, sống được ở trong Pháp Hoa này thì mình vượt qua các nạn, các nạn đó không thể đến được chỗ này, dù bao nhiêu nạn đâu đến được tri kiến Phật! Các nạn chỉ đến với cái ngã này thôi. Cho nên mình sống với tri kiến Phật thì các nạn không thể đến được.

Ví dụ như Tổ Sư Tử bị vua Kế Tân tới chặt đầu, nhưng Ngài thấy năm ấm còn không, huống gì cái đầu. Do đó ông vua chặt đầu nhưng không có gì để chặt hết, thì nạn nó đến mà không đến được chỗ kia.

CHÁNH VĂN:

                    Nếu ở trong chiêm bao
                    Chỉ thấy những việc tốt
                    Thấy các đức Như Lai
                    Ngồi trên toà sư tử
                    Các hàng chúng Tỳ kheo
                    Vây quanh nghe nói pháp
                    Lại thấy các Long thần
                    Cùng A tu la thảy
                    Số như cát sông Hằng
                    Đều cung kính chắp tay
                    Tự ngó thấy thân mình
                    Mà vì chúng nói pháp
                    Lại thấy các đức Phật
                    Thân tướng thuần sắc vàng
                    Phóng vô lượng hào quang
                    Soi khắp đến tất cả
                    Dùng giọng tiếng phạm âm
                    Mà diễn nói các pháp
                    Phật vì hàng tứ chúng
                    Nói kinh pháp vô thượng.
                    Thấy thân mình ở trong
                    Chắp tay khen ngợi Phật
                    Nghe pháp lòng vui mừng
                    Mà vì cúng dường Phật.
                    Được pháp Đà La Ni
                    Chứng bực bất thối trí
                    Phật biết tâm người đó
                    Đã sâu vào Phật đạo
                    Liền vì thọ ký cho
                    Sẽ thành tối chánh giác.

Đây do tâm mình thuần tịnh, nên cảnh mộng cũng thanh tịnh, thấy mộng tốt Phật phóng hào quang, thấy mình nói pháp, Phật biết tâm người đó sâu vào Phật đạo liền thọ ký cho.

                    Thiện nam tử, người này!
                    Sẽ ở đời vị lai
                    Chứng đặng vô lượng trí,
                    Nên đạo lớn của Phật
                    Cõi nước rất nghiêm tịnh
                    Rộng lớn không đâu bằng
                    Cũng có hàng tứ chúng
                    Chắp tay nghe nói pháp.
                    Lại thấy thân của mình
                    Ở trong rừng núi vắng
                    Tu tập các pháp lành
                    Chứng thiệt tướng các pháp
                    Sâu vào trong thiền định
                    Thấy các Phật mười phương
                    Các Phật thân sắc vàng
                    Trăm phước tướng trang nghiêm
                    Nghe pháp vì người nói
                    Thường có mộng tốt đó
                    Lại mộng làm Quốc vương
                    Bỏ cung điện quyến thuộc
                    Và ngũ dục thượng diệu
                    Đi đến nơi đạo tràng
                    Ở dưới cội Bồ Đề
                    Mà ngồi tòa sư tử
                    Cầu đạo quả bảy ngày
                    Đặng trí của các Phật
                    Thành đạo vô thượng rồi
                    Dậy mà chuyển pháp luân
                    Vì bốn chúng nói pháp
                    Trải nghìn muôn ức kiếp
                    Nói pháp mầu vô lậu
                    Độ vô lượng chúng sanh
                    Sau sẽ vào Niết Bàn
                    Như khói hết đèn tắt
                    Nếu trong đời ác sau
                    Nói pháp bực nhất này
                    Người đó được lợi lớn
                    Các công đức như trên   
GIẢNG:


Ở đây nói trong mộng thấy Phật thân tướng sắc vàng, hoặc mộng làm vua bỏ cung điện rồi đi đến đạo tràng ngồi tu thành đạo được như vậy đó, thì tức là ngầm được thọ ký rồi nhưng mà trong đây thấy ý nữa, quí vị thấy ý sao? Bao nhiêu việc làm Phật sự đối với Pháp Hoa này cũng thấy như là mộng thôi hoặc tu hành, hoặc bỏ ngôi vua, hoặc ngồi cội Bồ Đề thành đạo, chuyển pháp luân, nói pháp cũng thấy như là mộng thôi, nếu thấy có thật những việc làm đó thì sao? Nếu thấy đó là thật thì còn mắc kẹt trên tướng ngã, có ta làm, có việc làm thật, đây làm mọi việc đó giống như mộng, chỉ tri kiến Phật là chân thật thôi, bao nhiêu việc có tạo tác, có chuyện này chuyện kia đều là những phương tiện, làm mà không thêm không bớt gì hết, đến đây mới là lẽ thật.

Tóm lại, khi rõ tri kiến Phật rồi, thì phải trì, là phải sống, phải gìn giữ để không cho nó mất, không cho nó gián đoạn, không phải nói lý, nói lý không đến được. Cho nên đến đây là phải trì gọi là An Lạc Hạnh đó. Vậy thì bốn Hạnh An Lạc này là chỗ sống, sống trên sự để cho mình làm sao mà lý sự được như như thì mới là chỗ hay, chớ còn nói lý không thì dễ quá, thì nói tri kiến Phật ở ngay nơi mình thôi, nhưng mà sự thì chưa như vậy được, lâu lâu nó cũng còn chạy mất. Sự và lý phải như như, tức là hiểu và hành phải tương ứng, thì mới được hạt châu trên búi tóc. Cho nên hạt châu trên búi tóc cuối cùng mới mở trao cho, còn không thì cũng đứng ngó thôi.

Vậy mỗi người hãy khéo nhận ra và truyền trì, khiến cho ánh sáng Pháp Hoa này sáng mãi trên thế gian, không đoạn dứt, đó là con đường an vui bậc nhất, trăm kiếp ngàn đời không dễ gì gặp được.
 

[ Quay lại ]